blank

Donmalarda İlk Yardım

Anasayfa » Blog » Donmalarda İlk Yardım

Donmalarda İlk Yardım prosedürü herhangi bir nedenle aşırı soğuğa maruz kalan kişinin vücudunun bir bölgesinde yaşanan Donma vakalarında yapılması gereken ilk müdahalenin öğretildiği İlk Yardım Eğitimi konu başlığıdır.

İnsanların aşırı soğuğa uzun süre maruz kalması nedeniyle olumsuz etkilenen ve yeterince kan gitmeyen vücut bölgelerinde kanın pıhtılaşması sonucu oluşan doku hasarlarına Donma denir. Donma vakaları halk arasında Soğuk Yanığı olarak da bilinmektedir.

Herhangi bir nedenle uzun süreli soğuğa maruz kalmış ve Donma başlamış kişilere yapılacak Donmalarda İlk Yardım uygulaması sayesinde kişinin sağlığı ve uzuvları korunmuş olur.

Donma vakalarında en büyük hasarı soğuğun direkt temas ettiği, insan vücudunda açıkta kalan bölgeler almaktadır. Bununla birlikte kan dolaşımını olumsuz etkileyen giysilerin olduğu vücut bölgeleri de Donma olayında olumsuz etkilenmektedir.

İnsanlarda Donma vakalarında en fazla etkilenen bölgeler arasında eller, ayaklar, kulaklar ve burun ucu gösterilebilir. Kulaklarda Donma nedeni ince olması nedeniyle dolaşımın güçlü olmamasıdır.

Donma insan vücudunda ısı kontrolünün sağlanamaması, dolaşımın azalması ve buna bağlı olarak dokuların hasar görmesi ile gerçekleşir.

Aşırı soğuk insanlarda damarları çevreleyen ve plazmanın damarın dışına çıkmasını önleyen hücrelere zarar verir. Bunun durum damarın içindeki kanın pıhtılaşmasına ve dolaşımın daha da yavaşlamasına sebep olur.

SARIZEYBEK İlk Yardım Kursu olarak İzmir ve Ankara’daki merkezlerimizde verdiğimiz Temel İlk Yardım Eğitimi kapsamında Donmalarda İlk Yardım konusunda kişilerin bilmesi gereken teorik ve uygulamalı bilgileri vermekteyiz.

Uzman İlk Yardım Eğitmenimiz tarafından kaleme alınan bu yazımızda;

  • Donma Çeşitleri
  • Donma Dereceleri ve Belirtileri
  • Donmalarda İlk Yardım Nasıl Yapılır
  • Donuk Bölge Nasıl Isıtılır
  • Donmalardan Korunma Yolları

gibi birçok konuda bilgi sahibi olabilirsiniz.

Donma Çeşitleri

Donma vakaları seviyesine göre sınıflandırılarak 3 ayrı kategoride değerlendirilmektedir. İnsanlarda yaşanan Donma Çeşitleri arasında;

  • Derece Donma (Soğuk Sızısı)
  • Derece Donma (Yüzeysel Donuk)
  • Derece Donma (Derin Donuk)

Birinci Derece Donma (Soğuk Sızısı)

İnsanlarda soğuğa maruz kalma sonucu oluşan en düşük seviyedeki Donma vakası Soğuk Sızısı olarak adlandırılır. Donan bölgede sızı ve kaşıntı oluşması ile kendisini belli eder.

Donan bölgede deri üzerinde kırmızı, beyaz ve sarı renkte lekeler oluşur. Ortamdaki soğuk hali kesildiğinde deride hissizlik ve soyulma meydana gelir.

1.Derece Donma Belirtileri arasında;

  • Deride solukluk ve soğukluk hissi olması,
  • Kişide uyuşukluk ve halsizlik görülmesi,
  • Deride kızarıklık ve iğnelenme hissi oluşması,

gösterilebilir.

Bölgenin yeniden ısıtılması ile tedavi edilen bu tür Donma vakalarında bir sonraki aşamaya geçilmesi kolayca engellenebilir. Kişinin dokularında kalıcı hasarlar oluşmadığı için iyileşme süreci hızlı olur.

1.Seviye Donma vakası atlatan kişilerin derisinde belirli bir süre soğuğa ve sıcağa karşı aşırı hassasiyet görülebilir.

İkinci Derece Donma (Yüzeysel Donuk)

Birinci Seviye Donma yaşayan kişilerde gereken önlemlerin alınmaması ve kişinin bu soğuğa 30 ila 60 dakika daha maruz kalmaya devam etmesi sonucunda 2. Seviye Donma yani Yüzeysel Donuk oluşur.

2.Derece Donma Belirtileri arasında;

  • Zarar gören bölgede gerginlik hissi olur,
  • Ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu kabarcıklar (bül) meydana gelir,
  • Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara dönüşür.

gösterilebilir.

Kişinin derisinden sertleşme ve donmalar başlarken deri altı dokular hala korunur haldedir. Bu tür Donma vakaları sonrası 1 ila 3 gün içerisinde deride su toplamalar görülür.

Sert ve kararmış bir yapıya sahip olan bu su kabarcıkları 1 aylık bir tedavi süreci sonucunda iyileştirilebilir. Kişinin derisi bu süreçte soyularak taze deri oluşur. Kişide kalıcı olarak sıcağa ve soğuğa karşı hassasiyet başlar.

Üçüncü Derece Donma (Derin Donuk)

İnsanların ilk 2 Donma aşamasında ortam şartlarını iyileştirememesi ve aşırı soğuğa maruz kalmaya devam etmesi sonucunda 3. Derece Donma yani Derin Donuk oluşur.

Bazı vakalarda kişinin fazladan 1 saat daha aşırı soğuğa maruz kalması 3. Derece Donuk oluşmasına neden olur. En net 3. Derece Donma Belirtisi olarak canlı ve sağlıklı deriden keskin hatlar ile ayrılan siyah bir bölge oluşması gösterilebilir.

Kişinin kaslarında, sinirlerinde, tendonlarında ve kan damarlarında donmalar başlar. Donan bölgelerde deri balmumunu andıran sert bir yapıya bürünür.

Önceki seviyelerde mor renkte görülen su kabarcıkları koyu bir renge bürünür. Bu kabarcıkların içerisi pıhtılaşan kanla dolar. Bu tarz Donma vakalarında kişinin uzuvlarının kesilerek kangrenin durdurulması sağlanır.

3.Seviye Donma vakaları bazı durumlarda uzuv kaybı ile sonuçlanmakta, bazı durumlarda ise kangren oluşan bölgedeki enfeksiyonun vücuda yayılması sonucu kişinin ölümüne sebep olmaktadır.

Donmalarda İlk Yardım

Donmalarda İlk Yardım Nasıl Yapılır

Geçirdiği bir kaza sonucu veya farklı bir nedenle aşırı soğuğa maruz kalmış ve herhangi bir seviyede Donma yaşamış kişilere Donmalarda İlk Yardım prosedürüne uygun ilk müdahale yapılması kişinin sağlığı için çok önemlidir. İlk Yardım Sertifikası alan her birey bu hususta bilgi sahibi olmaktadır. (İzmir İlk Yardım)

Donmalarda İlk Yardım Nasıl Yapılır sorusunu;

  • Yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir.
  • Hasta sakinleştirilir nabzının normale gelmesi beklenir.
  • Kişi istirahat ettirilerek kesinlikle hareketsiz kalması sağlanır.
  • Yaralıya kuru giysiler giydirilir.
  • Hastaya sıcak içecekler içirilir.
  • Yaralının derisinde su toplamış bölgeler varsa asla patlatılmaz. Bu bölgelerin üstü temiz bir bez ile örtülür.
  • Donuk oluşan bölge ovulmaz. Kendi kendine ısınması sağlanır.
  • Kişinin el ve ayakları doğal pozisyonunda tutulur. Eğer eller yumruk yapılmışsa ve ayaklar büzülmüş ise açılmaya çalışılmaz.
  • Yaralıda ısınma sonrası hala hissizlik devam ediyorsa bezle bandaj yapılır.
  • Kişinin el ve ayakları yukarı doğru kaldırılır.
  • 112 Acil Servis aranarak tıbbi yardım istenir.

şeklinde basamaklar halinde yanıtlayabiliriz.

Donuk Bölge Nasıl Isıtılır

İnsanlarda Donma vakaları sonrası Donuk yaşanan bölgeler Aktif Isıtma ve Pasif Isıtma olarak adlandırılan 2 teknik ile ısıtılabilir.

Donma yaşayan kişinin kendi vücut ısısı ile normal bir oda sıcaklığında çözülmesinin beklenmesi Pasif Isıtma olarak ifade edilir. Kişi battaniye ile sarıldıktan sonra ortalama 23 derece olan bir odada bekletilerek vücut ısısı normale dönebilir.

Pasif Isıtma sonrasında Donma yaşayan kişinin 40 ila 45 derecede ısıtılmış banyo suyu ile yıkanarak vücut ısısının normale dönmesinin sağlanması Aktif Isıtma olarak adlandırılır.

Donma vakalarında zaman kaybedilmeden Aktif Isıtma işlemine geçilebilirse donmuş bölgedeki doku kaybı minimuma indirilerek kan dolaşımının normale dönmesi sağlanır.

Dolaşım sisteminin en uç bölgeleri parmaklar olduğu için Donmanın ilk etkileri bu bölgede görülür. Özellikle 3. Derece Donmalarda asla risk alınmamalı ve  hasta zaman kaybedilmeden en yakın sağlık kuruluşuna yetiştirilmelidir.

Donmalardan Korunma Yolları

Tüm insanlar hayatın her anında kaza veya farklı sebepler sonucunda Donma durumuna maruz kalabilir. Donma olayına yol açabilecek bir durum içerisinde kaldığınız zaman kendinizi korumanızı sağlayacak bazı davranışlar vardır.

Donmalardan Korunma Yolları arasında;

  • Kişinin vücudunun merkezini sıcak tutması,
  • Dolaşımın azalmasına neden olan giysilerin tercih edilmemesi,
  • Dolaşımı olumsuz etkileyen dar ayakkabıların giyilmemesi,
  • Kişinin hareketsiz kalmaması,
  • El ve ayak parmaklarının hareket ettirilmesi,
  • Kolların hızla çevrilerek dolaşımın hızlandırılması,

gösterilebilir.

Siz ya da çevrenizdeki bir kişi Donma durumuna maruz kaldıysa Donmalarda İlk Yardım ilkeleri doğrultusunda yapacağınız doğru ilk müdahale sayesinde kişinin hayatını kurtarabilir, uzuv kaybı yaşamasına engel olabilirsiniz.

 

Donuk bölge ovulmaz. Bölgenin kendi kendine ısınması sağlanır.
Donma vakalarında Donuk Bölge hemen kuru, yünlü veya pamuklu kıyafetler ile örtülerek ısıtılmaya çalışılır. Donan bölgeyi hiçbir şekilde hareket ettirilmez ve ovulmaz. Yapılacak ilk müdahaleler daha çok donan bölgeyi ısıtıp buzları çözmeyi amaçlar.
Donma insanlarda kaza ya da farklı nedenlerle aşırı soğuğa uzun süre maruz kalma sonucunda ortaya çıkan rahatsızlıktır.

İlk aşamada kendisini titreme, üşüme gibi hafif belirtiler ile belli eden Donma, arkasından el, kol, bacak gibi uzuvlarda ağrılar, uyku ve maalesef en sonunda ölüm meydana gelmektedir.
Dağcılık sırasında gerekli önlemler alınmadığında ve düşüncesiz hareket edildiğinde karşılaşılabilecek el, parmak, burun, kulak ve ayak gibi organların donmasına ve onları kaybetmeye kadar gidecek bu istenmeyen durumlara Lokal Donma denir.
Donan bölge asla hareket ettirilmemeli ve ovulmamalıdır. Bunun nedeni dokunun içindeki buz kristallerinin sinir ve damarlara zarar verebilme ihtimali olmasıdır.
Donuklarda İlk Yardım ilkeleri gereği kişinin Donmasının engellenmesi için;

• Oda sıcaklığına sahip bir alana alınması,
• Islak giysilerinin çıkarılması,
• Kuru ve sıcak battaniyelerle örtülmesi,
• Sıcak bir içecek içirilmesi,

gerekmektedir.
• Kişiyi soğuk ortamdan uzaklaştırın.
• Islak giysilerini çıkarın ve hastayı kurulayın.
• Üzerini kuru battaniyelerle örtün.
• Hastayı en kısa sürede hastaneye ulaştırın.
Donma yaşanan kişilerde deride solukluk, soğukluk hissi olur. Kişide uyuşukluk ve halsizlik görülür. Sonrasında deride kızarıklık ve iğnelenme hissi oluşur.
Donma vakalarında olayın seviyesine göre 3 farklı sınıf vardır. Donma Çeşitleri arasında;

• 1. Derece Donma,
• 2. Derece Donma,
• 3. Derece Donma,

gösterilebilir.
İnsanların aşırı soğuk hava koşullarına uzun süre maruz kalması sonucunda el parmakları, ayak parmakları, burun ve kulak gibi kan dolaşımının zayıf olduğu bölgelerde görülen ciltte solukluk veya morarma gibi belirtilerin ortaya çıkmasına Donma denir.
Yüzeysel Donma aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşmasıdır.

Lokal donma olarak da ifade edilen bu durum daha çok kalbe uzak, kan dolaşımının az olduğu, soğuğa daha çok maruz kalan kulak, burun, yanak, el ve ayak parmakları gibi uzuvlarda görülmektedir.
Ülkemizde elin soğuk nedeni ile zarar görmesi sık görülen durumlardan birisidir. Soğuğa maruz kalan ellerde ciddiyet sırası ile parmakların uç kısımları, orta kısımları ve ilk kısımları etkilenir.

Baş parmak diğer parmaklardan daha kısa olduğu ve kişi avuç içinde tutabildiği için donma vakalarında tipik olarak daha az etkilenir.
2. Derece Donma vakalarında deri içinde su dolu kabarcıklar (bül) oluşur.
İnsanlarda dolaşımın zayıflaması ayak üşümesine sebep olan en yaygın faktörlerden biridir. Yetersiz kan dolaşımı, yeteri kadar sıcak kanın düzenli olarak ayak bölgesine ulaşmasını zorlaştırır. Böylece ayaklarınız vücudunuzun geri kalanından daha soğuk kalır.

E-Bülten